Những bất cập sau 7 năm thực thi
Luật Quản lý nợ công số 20/2017/QH14 đã được Quốc hội thông qua ngày 23/11/2017, có hiệu lực thi hành từ 1/7/2018. Chính phủ đã ban hành các nghị định hướng dẫn triển khai Luật, trong đó nội dung cho vay lại vốn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài được hướng dẫn tại Nghị định số 97/2018/NĐ-CP. Kể từ đó đến nay, Luật Quản lý nợ công số 20/2017/QH14 đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Theo ông Nguyễn Quốc Phương – Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Kinh tế đối ngoại (Bộ Tài chính), luật đã tạo ra hệ thống quản lý thống nhất, phù hợp với chuẩn mực quốc tế và nâng cao trách nhiệm của các cơ quan sử dụng vốn vay.
Tuy nhiên, sau hơn 7 năm thực thi, Luật Quản lý nợ công đã bộc lộ một số điểm bất cập. Ông Hoàng Hải – Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Kinh tế đối ngoại cho rằng, quy trình chuẩn bị và thực hiện các dự án ODA phức tạp hơn so với dự án sử dụng vốn nội địa, thời gian đàm phán và ký kết các thỏa thuận vay vốn quốc tế thường bị kéo dài. Bên cạnh đó, cơ chế phê duyệt hạn mức nợ qua nhiều cấp đã gây chậm trễ và thiếu minh bạch trong việc công bố kế hoạch quản lý nợ.
Bên cạnh đó, việc sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước, việc tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, việc Quốc hội ban hành hoặc sửa đổi, bổ sung nhiều luật tại Kỳ họp thứ 9, trong đó có Luật Ngân sách nhà nước, Luật Đầu tư công, Luật Đấu thầu… cũng đã tác động đến việc thực hiện các văn bản pháp luật, trong đó có Luật Quản lý nợ công.
Thực hiện chủ trương rà soát các quy định pháp luật, đảm bảo đồng bộ trong cải cách thể chế, Bộ Tài chính đã tổ chức rà soát, tổng kết đánh giá việc triển khai Luật Quản lý nợ công. Bộ Tài chính đã báo cáo Chính phủ về chủ trương đưa Luật sửa đổi, bổ sung vào Chương trình lập pháp 2025, đồng thời xây dựng bộ hồ sơ dự án Luật theo thể thức rút gọn và dự kiến sẽ trình Chính phủ để trình Quốc hội Khóa XV tại Kỳ họp thứ 10.
Tinh gọn thủ tục, trao quyền cho địa phương
Theo đó, Dự thảo đã nêu ra một số thay đổi đáng chú ý như sau:
Thứ nhất, tập trung vào việc rút ngắn quy trình, đặc biệt là giảm bớt các bước thủ tục không cần thiết trong việc tiếp cận vốn ODA và vay ưu đãi. Thay vì tập trung vào chi tiết dự án, cơ quan có nhu cầu vay chỉ cần trình bày nhu cầu thực tế để Bộ Tài chính có thể lựa chọn phương án vay phù hợp. Đồng thời, dự thảo cũng quy định rõ thời hạn phê duyệt kế hoạch vay – trả nợ hàng năm để tránh tình trạng chậm trễ.
Thứ hai, tăng cường phân cấp phân quyền quyền, mở rộng quyền hạn cho địa phương. Theo đó, UBND cấp tỉnh có thể tự quyết định về điều kiện phát hành trái phiếu địa phương mà không cần xin ý kiến chấp thuận từ Bộ Tài chính về các điều khoản trái phiếu. Các địa phương chỉ cần báo cáo HĐND cấp tỉnh để phê duyệt, giúp rút ngắn đáng kể thời gian thực hiện.
Thứ ba, nâng cao tính minh bạch của thông tin. Để tạo điều kiện cho các nhà tài trợ đánh giá và chuẩn bị các chương trình hỗ trợ, dự thảo yêu cầu Chính phủ phải công khai chương trình quản lý nợ công 3 năm, kế hoạch vay – trả nợ hàng năm cũng như các thông tin, số liệu về nợ công. Điều này không chỉ tăng tính minh bạch mà còn giúp các đối tác có thể lập kế hoạch hỗ trợ một cách chủ động và hiệu quả hơn.
Như vậy, dự thảo Luật Quản lý nợ công sửa đổi đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc hiện đại hóa hệ thống quản lý tài chính công của Việt Nam. Với việc đơn giản hóa thủ tục, tăng cường tính minh bạch và mở rộng quyền chủ động của các địa phương, luật mới hứa hẹn sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc huy động nguồn lực phục vụ cho phát triển kinh tế.