Giải quyết triệt để các khó khăn, vướng mắc trong đánh giá sự phù hợp của dự án với quy hoạch; hạn chế tối đa việc phát sinh quy trình, thủ tục điều chỉnh các loại quy hoạch để bổ sung dự án làm kéo dài thời gian, ảnh hưởng đến tiến độ triển khai dự án… là những mục tiêu hướng tới khi sửa đổi Luật Quy hoạch.
Để giải quyết ngay những khó khăn, vướng mắc, Bộ Tài chính (cơ quan soạn thảo) dự kiến kiến nghị Chính phủ trình Quốc hội xem xét, thông qua Dự án Luật Quy hoạch (sửa đổi) ngay tại Kỳ họp thứ 10 theo trình tự, thủ tục rút gọn.
Luật Quy hoạch được Quốc hội thông qua năm 2017 tạo hành lang pháp lý thống nhất cho việc triển khai hoạt động quy hoạch trên phạm vi cả nước. Từ đây, hệ thống pháp luật liên quan đến quy hoạch đã giảm từ 101 luật, pháp lệnh còn 68 luật, pháp lệnh. Trong đó, ngoài Luật Quy hoạch còn có 28 luật quy định về việc lập, thẩm định, phê duyệt và điều chỉnh quy hoạch có tính chất kỹ thuật, chuyên ngành; các luật, pháp lệnh còn lại quy định về việc quản lý nhà nước theo quy hoạch.
Thực thi Luật Quy hoạch, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt các bộ, ngành, địa phương trên cả nước tập trung mọi nguồn lực và khẩn trương triển khai lập quy hoạch thời kỳ 2021 – 2030. Đến nay, đã có 108/110 quy hoạch thuộc hệ thống quy hoạch quốc gia được phê duyệt, đem lại nhiều kết quả tích cực trên thực tiễn.
Tuy nhiên, trong quá trình thực thi Luật Quy hoạch, ghi nhận một số khó khăn, vướng mắc cần phải sửa đổi, trong đó có việc đánh giá sự phù hợp của dự án đối với quy hoạch tại các luật chuyên ngành có liên quan đến quy hoạch. Theo tổng kết của cơ quan soạn thảo, các luật chuyên ngành liên quan tới quy hoạch chưa có quy định chi tiết về đánh giá sự phù hợp của dự án với quy hoạch dẫn đến chưa có cách hiểu thống nhất, đặc biệt là trường hợp dự án đầu tư không có trong danh mục dự án của quy hoạch; chưa làm rõ việc xác định quy hoạch là căn cứ để đánh giá sự phù hợp của dự án.
Bên cạnh đó, chưa có quy định đầy đủ về tính pháp lý của hồ sơ quy hoạch trong việc đánh giá sự phù hợp của dự án đối với quy hoạch. Việc đánh giá sự phù hợp của dự án đối với quy hoạch không thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Quy hoạch, mà được quy định tại Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công – tư và khoảng 28 luật chuyên ngành có liên quan, dẫn đến khó khăn trong bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong áp dụng pháp luật. Cùng với đó, việc phân bổ chỉ tiêu sử dụng đất trong quy hoạch chưa phù hợp thực tiễn dẫn đến dự án khó đáp ứng yêu cầu phải phù hợp với quy hoạch sử dụng đất.
Để tạo hành lang pháp lý rõ ràng, đầy đủ, thống nhất, Dự thảo Luật Quy hoạch (sửa đổi) bổ sung quy định về đánh giá sự phù hợp với quy hoạch (Điều 45) theo hướng bổ sung một số nguyên tắc chung về đánh giá sự phù hợp của dự án với quy hoạch. Theo đó, dự án của ngành, lĩnh vực nào thì căn cứ vào quy hoạch liên quan đến ngành, lĩnh vực đó để đánh giá sự phù hợp của dự án. Bảo đảm nguyên tắc đồng bộ về thẩm quyền, thẩm quyền đến đâu thì quyết định đến đó – dự án thuộc cấp nào thì căn cứ vào quy hoạch cấp tương ứng để đánh giá sự phù hợp.
Dự thảo Luật quy định cụ thể hơn về loại quy hoạch được sử dụng làm căn cứ đánh giá sự phù hợp khi thẩm định, phê duyệt chủ trương đầu tư để khắc phục bất cập của quy định hiện hành.
Đối với dự án đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư chưa được xác định cụ thể trong quy hoạch có liên quan, vị trí dự án được đánh giá là phù hợp với quy hoạch khi bảo đảm không chồng lấn với khu chức năng, cụm công nghiệp, các vùng sản xuất nông nghiệp tập trung, công trình hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, công trình ngầm, khu bảo tồn thiên nhiên, khu bảo tồn đa dạng sinh học đã được xác định trong quy hoạch.
Đánh giá sự phù hợp của ranh giới khu vực dự án đối với quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1:500 của quy hoạch đô thị và nông thôn, quy hoạch sử dụng đất cấp xã chỉ thực hiện đối với thẩm định, phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi của dự án đầu tư để làm rõ giá trị pháp lý của bản đồ quy hoạch trong tổ chức thực hiện quy hoạch.
Ban soạn thảo cho biết, trong quá trình gửi lấy ý kiến góp ý đối với Dự thảo Luật, có ý kiến tại khu vực Sóc Trăng (cũ) đề nghị bổ sung và làm rõ nguyên tắc đánh giá chung về sự phù hợp với quy hoạch và nguyên tắc xử lý trường hợp có mâu thuẫn hoặc quy định chưa rõ ràng khi đánh giá sự phù hợp của dự án với quy hoạch. Có ý kiến đề nghị rà soát, cập nhật đồng bộ với quy định về hồ sơ, nội dung thẩm định chấp thuận chủ trương đầu tư và cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư theo pháp luật đầu tư.
Một ý kiến khác nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quy định rõ về tiêu chí đánh giá, mức độ phù hợp, nội dung bắt buộc để đánh giá sự phù hợp quy hoạch. Nếu không quy định rõ ràng sẽ gây lúng túng, khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện.
Liên quan đến định hướng “dự án có phạm vi trên địa bàn một xã thì căn cứ vào quy hoạch cấp xã có liên quan để đánh giá sự phù hợp của dự án”, có ý kiến tại Ninh Bình đề nghị làm rõ dự án có phải đánh giá sự phù hợp với quy hoạch tỉnh không vì xã là đơn vị hành chính thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.
Ban soạn thảo tiếp thu các ý kiến và cho biết, Dự thảo Luật đã có quy định về việc xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch tại Điều 48. Nguyên tắc chung về đánh giá sự phù hợp của dự án với quy hoạch được quy định tại khoản 1 Điều 47 Dự thảo Luật. Bên cạnh đó, theo quy định về mối quan hệ giữa các loại quy hoạch, quy hoạch cấp xã phải phù hợp với quy hoạch tỉnh. Do đó, dự án nếu đã phù hợp với quy hoạch cấp xã thì sẽ phù hợp với quy hoạch tỉnh.