Trong tháng 11/2025, Bộ Công Thương dự kiến trình Chính phủ dự thảo Nghị định mới hướng dẫn thi hành Luật Quản lý ngoại thương, thay thế Nghị định số 69/2018/NĐ-CP. Đây được coi là một trong những động thái quan trọng nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật quản lý ngoại thương, tháo gỡ những điểm nghẽn pháp lý, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp và nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh thương mại toàn cầu biến động mạnh.
- Xu thế bảo hộ thương mại gia tăng: Các nền kinh tế lớn ngày càng lạm dụng biện pháp thuế quan, phi thuế quan, dẫn đến nhiều xung đột thương mại.
- Tác động từ địa chính trị: Các xung đột chính trị, quân sự, đặc biệt tình hình căng thẳng ở Biển Đỏ đã ảnh hưởng trực tiếp đến chuỗi cung ứng toàn cầu.
- Thách thức đối với Việt Nam: Là nền kinh tế có độ mở lớn, xuất nhập khẩu chiếm tỷ trọng xương sống, Việt Nam vừa tận dụng cơ hội hội nhập, vừa phải đối diện với rủi ro từ biến động bên ngoài.
Trong bối cảnh đó, yêu cầu cấp thiết đặt ra là hoàn thiện pháp luật về quản lý ngoại thương để kịp thời thích ứng, đồng bộ với cam kết quốc tế, hỗ trợ doanh nghiệp và đảm bảo sự phát triển bền vững.
Kể từ khi có hiệu lực vào ngày 15/5/2018, Nghị định số 69/2018/NĐ-CP đã:
- Đóng vai trò nền tảng trong việc cụ thể hóa các biện pháp quản lý ngoại thương.
- Hỗ trợ cân bằng cán cân thương mại, kiểm soát nhập siêu, bảo vệ sản xuất trong nước và người tiêu dùng.
- Tạo hành lang pháp lý để doanh nghiệp thuận lợi kinh doanh trong lĩnh vực thương mại quốc tế.
Tuy nhiên, sau 7 năm triển khai, Nghị định cũng bộc lộ nhiều hạn chế:
- Một số quy định đã lạc hậu so với thực tiễn và không còn đồng bộ với pháp luật chuyên ngành.
- Thủ tục hành chính còn phức tạp, mất nhiều thời gian và chi phí cho doanh nghiệp.
- Chưa theo kịp xu hướng phân cấp, phân quyền quản lý nhà nước.
Chính vì vậy, việc sửa đổi và thay thế Nghị định 69/2018/NĐ-CP là yêu cầu khách quan, phù hợp với chủ trương cải cách thủ tục hành chính, thúc đẩy thương mại và đầu tư.
Theo Bộ Công Thương, dự thảo Nghị định sẽ được xây dựng trên các nguyên tắc sau:
- Kế thừa và phát huy thành quả từ Nghị định 69/2018/NĐ-CP.
- Khắc phục bất cập, bổ sung các quy định còn thiếu, chưa phù hợp thực tiễn.
- Đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, đồng bộ và minh bạch trong hệ thống pháp luật.
- Đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp.
- Phân cấp mạnh mẽ, tạo điều kiện cho địa phương tham gia sâu hơn trong quản lý ngoại thương.
Bốn nhóm nội dung sửa đổi trọng tâm
(1) Hoàn thiện quy định pháp luật
- Rà soát, sửa đổi các quy định về giấy chứng nhận lưu hành tự do (CFS), thủ tục tạm nhập – tái xuất, bảo hành – sửa chữa hàng xuất khẩu, và tái nhập hàng hóa bị trả lại.
- Bổ sung quy định mới để xử lý các tình huống phát sinh trong thực tiễn.
(2) Phân cấp, phân quyền
- Thực hiện theo tinh thần Nghị định 146/2025/NĐ-CP.
- Các thủ tục trước đây thuộc thẩm quyền của Thủ tướng sẽ được phân cấp cho Bộ quản lý chuyên ngành.
- Nhiều thủ tục cấp phép theo lô hàng như tạm nhập – tái xuất, quá cảnh, cấp CFS sẽ được giao cho UBND cấp tỉnh nhằm rút ngắn thời gian, giảm chi phí cho doanh nghiệp và tăng cường giám sát trực tiếp tại địa phương.
(3) Cải cách thủ tục hành chính
- Hồ sơ tinh gọn, giảm yêu cầu công chứng, cho phép nộp trực tuyến.
- Rút ngắn thời gian xử lý: cấp CFS từ 3 ngày xuống còn 2 ngày; giấy phép quá cảnh vũ khí, vật liệu nổ từ 22 ngày xuống 17 ngày.
- Bãi bỏ một số thủ tục không cần thiết, giảm điều kiện kinh doanh tạm nhập – tái xuất thực phẩm đông lạnh (ký quỹ từ 10 tỷ đồng xuống 7 tỷ đồng).
(4) Rà soát Danh mục hàng hóa
- Cập nhật, chuẩn hóa theo AHTN 2022.
- Bảo đảm thống nhất với pháp luật liên quan, đồng bộ giữa quản lý ngoại thương và quản lý chuyên ngành.
- Xác định rõ nhóm hàng cấm xuất nhập khẩu, hàng hóa theo giấy phép và điều kiện kinh doanh.
Dự thảo Nghị định mới nếu được thông qua sẽ mang lại nhiều tác động tích cực:
- Doanh nghiệp giảm chi phí, thời gian khi thực hiện thủ tục xuất nhập khẩu.
- Địa phương chủ động hơn trong công tác quản lý, sát thực tiễn hoạt động ngoại thương.
- Pháp luật minh bạch và thống nhất hơn, tăng niềm tin cho nhà đầu tư, đối tác quốc tế.
- Góp phần tăng năng lực cạnh tranh quốc gia, thúc đẩy xuất khẩu, kiểm soát nhập siêu và bảo vệ sản xuất trong nước.
Việc Bộ Công Thương dự kiến trình Chính phủ dự thảo Nghị định mới hướng dẫn thi hành Luật Quản lý ngoại thương trong tháng 11/2025 là bước đi tất yếu và quan trọng. Đây không chỉ là động thái nhằm khắc phục những hạn chế của Nghị định 69/2018/NĐ-CP mà còn thể hiện cam kết của Chính phủ trong việc tạo môi trường kinh doanh minh bạch, thuận lợi và hội nhập.
Trong bối cảnh toàn cầu còn nhiều biến động, việc hoàn thiện pháp luật quản lý ngoại thương sẽ là chìa khóa giúp doanh nghiệp Việt Nam vững vàng hơn trên thương trường quốc tế.