Chiều ngày 29/5, với 96,44% đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết của Quốc hội thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội.
Nghị quyết của Quốc hội thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội quy định thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội trên phạm vi toàn quốc, bao gồm: Quỹ Nhà ở quốc gia; giao chủ đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời giao chủ đầu tư không thông qua đấu thầu đối với dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân không sử dụng vốn đầu tư công; lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch chi tiết dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội; thủ tục đầu tư xây dựng nhà ở xã hội; xác định giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội; điều kiện về nhà ở để được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội; thuê nhà ở xã hội, nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp; bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đầu tư hệ thống hạ tầng kỹ thuật, tạo quỹ đất phát triển nhà ở xã hội.
Về Quỹ nhà ở quốc gia, Nghị quyết nêu rõ đây là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, có tư cách pháp nhân, hoạt động không vì mục đích lợi nhuận. Quỹ nhà ở quốc gia được hình thành từ nguồn ngân sách nhà nước cấp, tiền trích từ số tiền tương đương giá trị quỹ đất đã đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật để xây dựng nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở, từ tiền bán nhà ở thuộc tài sản công, từ tiền đấu giá quyền sử dụng đất; tiếp nhận nguồn hỗ trợ tự nguyện, nguồn đóng góp của tổ chức, cá nhân trong nước, ngoài nước và nguồn huy động hợp pháp khác.
Quỹ nhà ở quốc gia để đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội của dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, tạo lập nhà ở xã hội để cho thuê, nhà ở cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thuê. Nghị quyết cũng giao chủ đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời giao chủ đầu tư không thông qua đấu thầu đối với dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân không sử dụng vốn đầu tư công.
Đối với việc lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch chi tiết dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, nghị quyết quy định rõ dự án đầu tư xây dựng, vị trí khu đất để đầu tư xây dựng nhà ở xã hội chưa có quy hoạch chi tiết đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt hoặc có yêu cầu điều chỉnh quy hoạch chi tiết thì không phải thực hiện thủ tục lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh nhiệm vụ quy hoạch chi tiết.
Về thủ tục đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, nghị quyết quy định dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội không phải thực hiện thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng tại cơ quan chuyên môn về xây dựng theo quy định của pháp luật về xây dựng. Chủ đầu tư, người quyết định đầu tư tự tổ chức thẩm định, phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi và chịu trách nhiệm bảo đảm tuân thủ quy định của pháp luật về xây dựng.
Căn cứ phương pháp xác định giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội và lợi nhuận định mức theo quy định của pháp luật về nhà ở, chủ đầu tư tự xây dựng, thuê tư vấn có đủ điều kiện năng lực về hoạt động xây dựng để thẩm tra trước khi chủ đầu tư phê duyệt giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội.
Việc xác định giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội được thực hiện đối với một hoặc một số công trình của dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội theo giai đoạn thực hiện hoặc theo phân kỳ đầu tư, từng dự án thành phần hoặc toàn bộ dự án.
Sau khi nghiệm thu hoàn thành công trình xây dựng đưa vào sử dụng, chủ đầu tư có trách nhiệm thực hiện kiểm toán, quyết toán về chi phí đầu tư xây dựng theo quy định của pháp luật, gửi cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh để kiểm tra giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội. Trường hợp giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội theo kiểm toán, quyết toán cao hơn giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội do chủ đầu tư đã ký hợp đồng thì chủ đầu tư không được thu thêm phần chênh lệch của người mua, thuê mua nhà ở xã hội; trường hợp thấp hơn thì chủ đầu tư phải hoàn trả lại phần chênh lệch cho người mua, thuê mua nhà ở xã hội.
Nghị quyết có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/6/2025, trừ các nội dung giao Chính phủ quyết định chi tiết. Thời gian thí điểm Nghị quyết là 5 năm.
Trước khi tiến hành biểu quyết, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Báo cáo tóm tắt về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết theo ý kiến thẩm tra của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp; ý kiến đại biểu Quốc hội; ý kiến Kết luận của Ủy ban thường vụ Quốc hội.
Theo Bộ trưởng Trần Hồng Minh, nhằm thể chế hóa kịp thời Kết luận số 127-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Kết luận số 137-KL/TW của Bộ Chính trị, Chính phủ đã đề xuất bổ sung quy định điều kiện để được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội đối với các đối tượng chịu tác động bởi việc tổ chức, sắp xếp lại đơn vị hành chính.
Về chính sách hỗ trợ nhà ở xã hội, Chính phủ đã đề xuất bổ sung quy định điều kiện để được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội đối với các đối tượng chịu tác động bởi việc tổ chức, sắp xếp lại đơn vị hành chính.
Đồng thời giao quyền chủ động cho địa phương xem xét, đánh giá theo thời gian di chuyển, điều kiện hạ tầng giao thông, vùng miền… để xác định đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội, tạo điều kiện thuận lợi về chỗ ở thuận tiện, gần nơi làm việc.
Các đối tượng được mở rộng gồm: doanh nghiệp, cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội được thuê NOXH để bố trí cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động của mình ở tạo điều kiện cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động yên tâm công tác.
Đặc biệt, với mục tiêu tạo cơ chế ưu đãi hơn nữa để thu hút các doanh nghiệp tham gia đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, dự thảo Nghị quyết đã cắt giảm, cải cách thủ tục hành chính, chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm, gắn với tăng cường giám sát.
Về hiệu lực thi hành, theo Bộ trưởng Bộ Xây dựng, nhằm sớm tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc và thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, các đại biểu Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Nghị quyết cần có hiệu lực thi hành ngay sau khi được Quốc hội thông qua.
Tiếp thu ý kiến này, Chính phủ đã chỉnh lý dự thảo Nghị quyết về hiệu lực thi hành theo hướng có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/6/2025, trừ các nội dung giao Chính phủ quy định chi tiết thì có hiệu lực kể từ ngày 1/7/2025.