Từ ngày 01/01/2026, Luật Việc làm (sửa đổi) năm 2025 chính thức có hiệu lực, mang đến nhiều điều chỉnh quan trọng trong chính sách bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) – lĩnh vực liên quan trực tiếp đến hàng triệu người lao động trên cả nước.
Ba thay đổi lớn tại Điều 38 và Điều 39 của Luật tập trung vào:
- Làm rõ điều kiện hưởng trợ cấp khi đủ tuổi nghỉ hưu;
- Rút ngắn thời gian chờ để nhận tiền trợ cấp;
- Thống nhất mức hưởng tối đa, hướng tới hệ thống an sinh xã hội minh bạch, kịp thời và công bằng hơn.
Dưới đây là nội dung chi tiết từng thay đổi quan trọng:
- Không còn được hưởng trợ cấp thất nghiệp khi đã đủ điều kiện hưởng lương hưu
Một trong những điểm bất cập của Luật Việc làm 2013 là quy định chỉ cấm người “đã hưởng lương hưu” được nhận trợ cấp thất nghiệp. Quy định này vô tình tạo ra “kẽ hở pháp lý”: người lao động dù đã đủ tuổi và đủ năm đóng bảo hiểm để nghỉ hưu, nhưng chưa làm thủ tục hưởng lương hưu, vẫn có thể đăng ký nhận trợ cấp thất nghiệp trong một thời gian ngắn.
Luật Việc làm sửa đổi năm 2025 đã khắc phục triệt để hạn chế này.
Tại điểm a khoản 1 Điều 38, luật quy định rõ:
“Người lao động chấm dứt hợp đồng lao động khi đủ điều kiện hưởng lương hưu thì không được hưởng trợ cấp thất nghiệp.”
Như vậy, thay vì căn cứ vào việc “đã hưởng” hay “chưa hưởng”, quy định mới chuyển sang căn cứ theo “đủ điều kiện hưởng”.
Điều này giúp ngăn ngừa hành vi lạm dụng chính sách, đảm bảo quỹ bảo hiểm thất nghiệp được sử dụng đúng mục đích, đúng đối tượng, đồng thời tạo sự công bằng giữa các nhóm người lao động.
- Rút ngắn thời gian chờ nhận trợ cấp: từ 15 ngày còn 10 ngày
Một cải tiến quan trọng khác trong Luật Việc làm 2025 là rút ngắn thời gian chờ để được hưởng trợ cấp thất nghiệp.
Theo Luật Việc làm 2013, sau khi nộp hồ sơ hợp lệ, người lao động phải chờ 15 ngày làm việc để được xác định là chưa có việc làm và bắt đầu tính thời điểm hưởng trợ cấp.
Tuy nhiên, khoản 3 Điều 39 của Luật mới đã giảm thời gian này xuống còn 10 ngày làm việc, quy định:
“Thời điểm hưởng trợ cấp thất nghiệp là ngày làm việc thứ 11 kể từ ngày người lao động nộp đủ hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp.”
Sự điều chỉnh 5 ngày làm việc tuy nhỏ, nhưng mang ý nghĩa thực tiễn rất lớn.
- Người lao động có thể nhận tiền sớm hơn, giảm bớt áp lực tài chính trong giai đoạn chưa có việc làm.
- Cơ quan bảo hiểm xã hội và trung tâm dịch vụ việc làm buộc phải đẩy nhanh tiến độ tiếp nhận – xử lý – xác minh hồ sơ, góp phần cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực BHTN.
Đây là bước tiến đáng ghi nhận trong việc bảo đảm quyền lợi kịp thời cho người lao động, nhất là nhóm có thu nhập thấp hoặc mất việc đột ngột.
- Thống nhất mức hưởng tối đa: công bằng hơn giữa các nhóm lao động
Một thay đổi có ý nghĩa về công bằng an sinh xã hội là việc thống nhất mức hưởng trợ cấp thất nghiệp tối đa.
Trước đây, Luật Việc làm 2013 quy định hai cách tính trần mức hưởng khác nhau:
- Không quá 05 lần mức lương cơ sở/tháng: đối với người lao động hưởng lương theo chế độ Nhà nước.
- Không quá 05 lần mức lương tối thiểu vùng/tháng: đối với người lao động hưởng lương theo doanh nghiệp.
Do mức lương cơ sở thấp hơn đáng kể so với lương tối thiểu vùng, sự khác biệt này đã gây ra chênh lệch lớn về quyền lợi giữa hai nhóm đối tượng.
Theo Luật Việc làm 2025, tại khoản 1 Điều 39, quy định đã được thống nhất một cách tính chung:
“Mức hưởng trợ cấp thất nghiệp tối đa không quá 05 lần mức lương tối thiểu vùng tại thời điểm người lao động chấm dứt hợp đồng lao động.”
Điều này không chỉ đảm bảo nguyên tắc công bằng, bình đẳng giữa mọi người lao động mà còn phù hợp với lộ trình cải cách tiền lương, hướng tới loại bỏ khái niệm “lương cơ sở” trong các chính sách an sinh.
Ba thay đổi nêu trên thể hiện nỗ lực hoàn thiện hệ thống bảo hiểm thất nghiệp, bảo đảm chính sách vừa linh hoạt, vừa công bằng và minh bạch hơn.
Từ góc độ pháp lý, người lao động cần lưu ý:
- Nắm rõ quy định mới về điều kiện hưởng trợ cấp khi đủ tuổi hưu, tránh mất quyền lợi không đáng có.
- Cập nhật thời gian chờ mới (10 ngày) để chủ động hơn trong việc làm thủ tục nhận trợ cấp.
- Hiểu rõ cách tính mức hưởng tối đa theo lương tối thiểu vùng để đảm bảo quyền lợi chính đáng của mình.
Luật Việc làm (sửa đổi) năm 2025 là bước tiến quan trọng trong cải cách chính sách an sinh xã hội, góp phần xây dựng một thị trường lao động bền vững, hài hòa và hiệu quả hơn.